No seu ‘Plan de reactivación dos sectores cultural e turístico fronte aos efectos derivados da COVID-19’, presentado o 7 de maio de 2020, o Conselleiro de Cultura e Turismo, Román Rodríguez, anuncia ‘Apoio ás traducións literarias. Incremento das axudas ás empresas editoras para a realización de traducións do galego a outras linguas e doutras linguas ao galego.’ As únicas axudas que a Xunta de Galicia ofrece ás empresas editoras para a realización de traducións do galego a outras linguas son as axudas para o libro galego, que se acaban de anunciar hoxe, a mediados de agosto. Antes de 2013, as axudas para as traducións a outras linguas eran de 25-50 euros/páxina. A partir de 2013, empezouse a citar unha tarifa de 20 euros/páxina ‘como máximo’, cando en realidade deberían ser 20 euros/páxina ‘como mínimo’ ou simplemente unha tarifa fixa de 20 euros/páxina.
Sen embargo, nos anos
2013, 2014 e 2019, chegouse a pagar ata 17,80,
17,52 e 15,42 euros/páxina respetivamente. Isto é un abuso da persoa tradutora,
a quen estas axudas van destinadas, porque escasamente vai poder vivir con
estas sumas. Por iso reclamei en maio un
incremento das axudas a 25 euros/páxina como mínimo.
Agora, en 2020, a Xunta
acaba de adxudicar as axudas deste ano, que son as peores que coñecín. Se
descartamos os gastos de edición que dende 2018 supostamente se teñen en conta
–é dicir se non os incluímos como parte das subvencións– este ano, no caso da
miña editorial, Small Stations Press, chéganse a pagar tarifas de entre 12,78 e 19,79 euros/páxina. Págase a mesma subvención para un libro de 200
páxinas (Ninguén de Fran Alonso) como
para un libro de 328 páxinas (A caixiña
dos rancores de Héctor Cajaraville). Para un libro de 240 páxinas (Seique de Susana Arins) págase máis que para
un libro de 288 páxinas (A intervención
de Teresa Moure).
Small Stations Press vén
sendo a única editorial que edita literatura galega en inglés, a lingua franca
do mundo, que dá acceso aos textos galegos non só a lectoras e lectores cuxa
lingua materna é o inglés, senón tamén a lectoras (e editoras) de todo o mundo.
Con estas subvencións,
non podemos seguir funcionando. As dificultades xa eran maiores (falta dunha
Oficina de Tradución para promocionar os títulos existentes; pouca atención ás
traducións nun mercado que xa ten forte literatura de si, como é o anglosaxón).
Agora a persoa tradutora nin vai poder vivir mentres fai a tradución da
literatura galega e terá que pedir un préstamo. E a editorial, que ten que
correr cos gastos de produción e distribución dos libros, ademais debe adiantar
as axudas ao recibir só o 45% das axudas de antemán, pagándoas integramente ás
tradutoras na primeira metade de 2021 e non recibindo o 55% restante ata finais
de 2021/principios de 2022.
¿Onde está o ‘incremento das axudas ás empresas
editoras’ anunciado o 7 de maio
polo Conselleiro de Cultura, Román Rodríguez? As axudas baixaron este ano, non
se incrementaron. A editorial alemana Steve-Holger Ludwig, que recibe 3.405,45
euros para a tradución e edición de Os
libros arden mal de Manuel Rivas, un libro de 752 páxinas, se descartamos
os gastos de edición, vai recibir 4,53 euros/páxina (ou 11,35 euros/páxina polas
primeiras 300 páxinas do libro, se temos en conta o límite de 300 páxinas por
libro).
A Xunta non se
compromete a ampliar a colección que coeditabamos ata 2017, Galician Classics, que
tiña unha boa aceptación entre o lectorado anglófono por seren nomes coñecidos
como Rosalía de Castro e Álvaro Cunqueiro, a pesar das miñas reiteradas
peticións. Non crea unha Oficina de Tradución para promocionar a literatura
galega en tradución, que é a única maneira xente de fóra ten de comprender a
cultura galega se non aprende o idioma. Non merca exemplares dos libros
editados para presentalos nas feiras do libro e facilitar deste xeito o
traballo da editorial. Todo depende da vontade do individuo.
Outras entidades como o
Consello da Cultura Galega ou incluso as Deputacións non queren tomar o relevo.
Contactei con elas, moitas veces nin me responden. ¿Que é isto? ¿Que debemos
sacrificar as nosas familias para o privilexio de traballar para a cultura
galega? Estas axudas que se acaban de anunciar hoxe son un abuso da persoa
tradutora, que traballa arreo para xuntar culturas e promocionar a comprensión
e a apreciación mutuas. Para as axudas á tradución, debería haber unha tarifa
mínima ou fixa de polo menos 20 euros, da que non se baixa. Pódense
subvencionar menos libros e manter o mesmo orzamento, pero respetar á persoa
tradutora.
Ademais hai que ver os
idiomas para os cales se dan subvencións, traducindo do galego: maiormente
castelán (Alvarellos, Antonio Rodríguez López, Bértolo Troitiño, Bululú,
Galaxia, Kalandraka, Versátil Servizos Editoriais), italiano (Fundación Uxío
Novoneyra), francés (Fundación Uxío Novoneyra), portugués (Kalandraka), inglés
(Small Stations Press) e alemán (Steve-Holger Ludwig). Noto unha falta de
coñecemento e interese por parte de editoras estranxeiras (non galegas). Para o
inglés – lingua mundial! – só traballa a miña editorial.
Versátil Servizos
Editoriais recibe subvencións de 4.141,76 e 4.371,86 euros para editar en
castelán dous libros de Xosé Antonio Perozo –Don Cazapalabras e A Ecopanda
e o misterio románico– cuxas edicións galegas entendo que contan con 36
páxinas. Para a súa tradución ao castelán, Seis
poemas galegos recibe unha subvención de 3.635,55 euros –se son os poemas
de Federico García Lorca, non son moi longos! No caso de Kalandraka, Escarlatina, a cociñeira defunta (176
páxinas) e Esmeraldina, a pequena
fantasma (224 páxinas) de Ledicia Costas reciben maiores subvencións que unha
novela de Agustín Fernández Paz, A viaxe
de Gagarin (280 páxinas). E parece que hai un predominio de libros infantís,
de non ficción e de edición de títulos propios noutro idioma. É dicir, non hai
unha exportación dos principais libros galegos contemporáneos gañadores dos
máis importantes premios literarios aos máis importantes idiomas do mundo, que
sería o obxectivo ideal dunhas subvencións do libro.
Fai falta un cambio de
política cultural. O primeiro paso debe ser o de fixar unha tarifa mínima para
a persoa tradutora nas axudas para o libro galego. Con vontade, pódense facer
moitas máis cousas –Oficina de Tradución, Galician Classics, contacto con
importantes editoras do mundo… Pero non se debe esquecer a persoa tradutora que
fai posible a proxección exterior da cultura galega e sen a cal esa cultura
fica muda, incomprensible, para as outras culturas do mundo.
Jonathan Dunne
Director, Small Stations
Press
18 de agosto de 2020
No comments:
Post a Comment